Leesle Hwang jest znaną projektantką, autorką książki „Poszłam w hanboku do Hongdae” (나는 한복 입고 홍대간다) i założycielką marki LEESLE, która próbuje nadać tradycyjnemu, koreańskiemu strojowi nowoczesny sznyt. O jej pracy i roli stroju w kulturze koreańskiej, rozmawialiśmy w jej biurze w Jeonju.
Jak rozpoczęła się Twoja przygoda z tradycyjnym, koreańskim strojem, hanbokiem?
W pewnym sensie było to naturalne, ponieważ moja mama pracowała jako krawcowa. Wiele nauczyłam się w domu. Hanbok fascynował mnie od wczesnych lat młodości. Gdy miałam 20 lat na festiwalu daedongje* w Uniwersytecie Chonbuk ubrałam się w nowoczesny hanbok własnej roboty. Mój strój wywołał furorę! Wiele osób podchodziło i prosiło o zdjęcie. Usłyszałam wtedy same komplementy. Gdy zdjęcia trafiły do sieci, zaczęłam otrzymywać pytania, gdzie kupiłam hanbok i ile kosztuje. Wtedy postanowiłam rozpocząć mój własny biznes, w moim rodzinnym mieście, czyli w Jeonju. To był 2006 rok.
W jaki sposób wypracowałaś swój warsztat?
Nie skończyłam żadnej szkoły krawieckiej czy projektowania. Moja specjalizacja dotyczy zarządzaniem lasami (śmiech). W ramach hobby dokształcałam się z hanboku, chodziłam do biblioteki i czytałam specjalistyczne książki. Słuchałam wykładów i brałam udział w warsztatach. Oglądałam pracę innych. Przede wszystkim eksperymentowałam z materiałem. Zaczęłam wrzucać moje projekty na stronę, a zainteresowanie stale rosło. Studiowałam i jednocześnie szyłam hanboki w wolnej chwili. Doświadczenie przyszło z czasem. Wszystkiego nauczyłam się sama. Nie było łatwo…
Możesz powiedzieć, jak wygląda proces przygotowywania hanboku?
Najpierw trzeba zebrać wszystkie potrzebne informacje od osoby, która będzie zamawiała hanbok. Każda praca jest indywidualna. Są tradycyjne hanboki i takie do noszenia na co dzień. Są hanboki okolicznościowe. Niektórzy mają preferencje, co do kolorów lub wzorów. Musimy wybrać też materiał. Jak już to wszystko ustalimy, to trzeba wziąć miary, potem przycinamy, łączymy… Brzmi to może prosto, ale ten pierwszy etap jest bardzo ważny. Oczywiście w sklepie można kupić gotowe projekty.
A ile trwa samo szycie?
Jeżeli chodzi o jeogori** to wykwalifikowana osoba potrafi go uszyć w cztery godziny. Początkującym zabierze to nawet kilka dni. Cały proces od zamówienia zabierze ok. miesiąca.
Noszenie hanboku ma długą tradycję. Czy wiemy, jakie są korzenie tego stroju?
Badacze mają różne zdania na ten temat. Niektórzy mówią, że 2000 lat, inni – nawet 5000 lat! Myślę, że ta druga opcja jest bliższa prawdzie. Hanbok zmieniał się na przestrzeni wieków, ale możemy zobaczyć, że struktura jest taka sama.
Czy nie pochodzi czasem z Chin?
Ponownie, zdania są podzielone. Na pewno dużo inspiracji pochodzi z Chin, ale to nie tak, że ten strój dotarł do nas z Chin. Hanbok jest koreański. Gdy porównujemy tradycyjne stroje, to te z Chin nawet nie przypominają hanboku!
Jaka bardzo zmienił się hanbok od dynastii Joseon do dziś?
Jest duża różnica w sylwetce pomiędzy wczesnym a późnym Joseon. We wczesnym Joseon rękawy były mocno rozszerzone na końcu, później zwęziły się przy nadgarstkach. Jogori kończyło się na biodrach. Zupełnie jak współczesna bluzka. Z czasem jogori zaczęło się „kurczyć” aż do poziomu tuż pod piersiami. W Joseon strój nieodłącznie związany był z klasą społeczną. Czerwień i błękit był zarezerwowany tylko dla dworu. Zwykli ludzie nie mogli się ubierać kolorowo. Dominowała biel.
Chodząc po starówce w Jeonju, często widzę osoby chodzące w hanboku. Popularne jest wypożyczanie stroju na kilka godzin. Chyba mamy do czynienia z nową modą?
W porównaniu do tego, co było kiedyś, faktycznie, hanbok stał się na swój sposób popularny. Niestety ta moda jest dość mocno zawężona. Właściwie kończy się na tradycyjnych dzielnicach typu hanok. Ludzie mówią, że to „wyjątkowe doświadczenie”. To taka forma zabawy. Mi jednak nie chodzi o to, by hanbok był częścią przeszłości. Chcę, by ponownie stał się elementem dnia codziennego. Chcę, by ludzie zrozumieli, że hanbok może być modny. W dodatku popatrz, co się nosi w hanok. Mało oryginalne te stroje…
Gdy byłem w Japonii, widziałem dużo więcej osób, chodzących w tradycyjnych strojach. Zasadniczo Koreańczycy uważają, że hanbok jest tylko na specjalne okazje
Przede wszystkim hanbok nosi się na ślub. Jednak nawet wtedy poza parą młodą tylko matki noszą hanbok. Ewentualnie czasem ciotki, ale mężczyźni już nie. Dziwne, co nie? Zawsze pytam się „Dlaczego tylko kobiety?”. Inne święta, na których pojawia się hanbok, to doljanchi (돌잔치, pierwsze urodziny dziecka) i hwangapjjanchi (환갑잔치, sześćdziesiąte urodziny), a także pogrzeb. Różnica jest taka, że kiedyś na pogrzeb ubierano się na biało. Dziś dominuje czerń. Ten kolor był w przeszłości absolutnym tabu, ale zachodnia kultura to zmieniła.
Oglądając Twoje wpisy na Instagramie, zauważyłem, że interesujesz się zachodnią popkulturą. Jeżeli miałabyś ubrać jedną gwiazdę w hanbok, to kto by to był?
Nie musi to być gwiazda z Hollywood?
Kogo tylko zapragniesz
W takim razie ubrałabym w hanbok Donalda Trumpa (śmiech). Dlatego, że jest to najbardziej znana osoba na świecie. Dużo używa mediów społecznościowych. Gdy ludzie zobaczą go w hanboku, to zaczną pytać „Co to jest?”. Wielu pozna naszą tradycję. Nie wiem, czy to będzie pozytywne, czy negatywne, ale nie ma to dla mnie znaczenia. Chciałabym, by więcej osób poznało hanbok.
Prawdę mówiąc, dziś nie tylko w Korei pojawia się wiele nowoczesnych wariacji na temat hanboku. Wielu międzynarodowych projektantów przyznawało się do inspiracji hanbokiem. Co o tym myślisz?
Bardzo mnie to cieszy! Są tacy, którzy uważają, że hanbok jest wyłącznie koreańskim kostiumem i obcokrajowcy nie powinni się go tykać. Ja tak nie uważam. Jaki to ma związek, że strój narodził się w jakimś kraju? My też ubieramy zachodnie ubrania, robimy pizzę… Zresztą, gdy obcokrajowcy inspirują się hanbokiem, to zwracają uwagę na inne rzeczy niż Koreańczycy. Dzięki temu powstaje dużo interesujących projektów. To jest bardzo pozytywne. Siłą hanboku jest to, że jest piękny. Każdy się w nim odnajdzie.
Czy słyszałaś, jakieś głosy krytyczne w stosunku do swoich prac?
Nie tworzę tradycyjnych hanboków, więc zdarza się, że niektórzy mówią „to nie jest hanbok”, „nie można zmieniać hanboku”, „jak możesz używać nowoczesnego materiału do cheollig***?” itd. Otrzymuję bardzo dużo negatywnych komentarzy tego typu. Jednak jak przyjrzymy się zmianom, jakie zaszły w stroju na przestrzeni wieków, to czy nie możemy mówić o hanboku XXI wieku? Zwłaszcza że nasz styl życia dramatycznie się zmienił. Hanbok z okresu dynastii Joseon nie będzie dziś wygodny. Nie można go nawet włożyć do pralki, nie możesz w nim prowadzić samochodu… Jedno jest pewna, hanbok przetrwa.
Dziękuję za rozmowę
* Daedongje (대동제) to festiwal studencki odbywający się w maju, przed czerwcowymi egzaminami. Odpowiednik polskich juwenaliów, choć w Korei fundusz tego typu imprez jest dużo większy.
** Jeogori (저고리) to górna część hanboku
*** cheollig (철릭) rodzaj hanboku, koreańską adaptacja mongolskiej tuniki, która pojawiła się po raz pierwszy w okresie dynastii Goryeo
